Có nên sử dụng đồng tái chế trong sản xuất dây và cáp điện?

Trong ngành kỹ thuật điện, đồng được xem là kim loại lý tưởng cho việc truyền dẫn điện năng nhờ vào độ dẫn điện cao và tính dẻo tuyệt vời. Tuy nhiên, câu hỏi được đặt ra là: Liệu có nên sử dụng đồng tái chế trong sản xuất dây và cáp điện, trong bối cảnh giá nguyên liệu ngày càng biến động và xu hướng kinh tế tuần hoàn đang được khuyến khích? Để trả lời, chúng ta cần hiểu rõ về đặc điểm, ưu nhược điểm của đồng tái chế và tác động của nó đến chất lượng sản phẩm.

I. Đồng tái chế là gì?

Đồng tái chế là loại đồng được thu hồi từ phế liệu kim loại, sau đó được tinh luyện lại để tái sử dụng. So với quá trình khai thác đồng nguyên sinh từ quặng, việc tái chế đồng giúp tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu tác động môi trường. Tuy nhiên, quá trình này lại đi kèm với nhiều hạn chế về mặt kỹ thuật, đặc biệt là trong các ứng dụng đòi hỏi chất lượng cao như sản xuất dây và cáp điện.

Để sản xuất đồng đạt chất lượng kỹ thuật điện, đồng thô thường phải trải qua hai bước: tinh luyện bằng lửa và tinh luyện bằng điện phân – giúp loại bỏ tạp chất và đạt độ tinh khiết ≥ 99,9%. Tuy nhiên, quá trình điện phân rất tốn kém nên thường không được áp dụng trong quy trình tái chế. Do đó, đồng tái chế thường được khử oxy bằng các phương pháp rẻ hơn như dùng phốt pho – dẫn đến chất lượng không đồng đều và độ tinh khiết thấp hơn.

II. Phân loại đồng theo tiêu chuẩn kỹ thuật

Theo tiêu chuẩn GOST 859-2014 (Nga), đồng được chia thành các nhóm:

Đồng nguyên chất (dùng cho kỹ thuật điện): M00, M0, M1 – có độ tinh khiết từ 99,9% đến >99,96%.
Đồng tái chế (dạng hợp kim): M2, M3, M2r, M3r – có độ tinh khiết chỉ từ 99,5% đến 99,7%.

Sự khác biệt này có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng dẫn điện, độ bền cơ học, và tính ổn định của sản phẩm dây, cáp điện.

III. Điện trở của đồng tái chế và tác động đến hiệu suất truyền dẫn

Tiêu chuẩn GOST R 53803-2010 và IEC 60228:2004 quy định rằng điện trở tối đa cho dây đồng dùng trong kỹ thuật điện không được vượt quá 0,017–0,0172Ω·mm²/m. Tuy nhiên, nhiều mẫu đồng tái chế loại M2 hoặc M3 có điện trở thực tế lên tới 0,02Ω·mm²/m, cao hơn đáng kể so với yêu cầu kỹ thuật.

Việc sử dụng dây có điện trở cao sẽ:

Tăng tổn thất điện năng trên đường truyền.
Làm nóng dây dẫn, gây hỏng lớp cách điện.
Gia tăng nguy cơ sự cố chập điện, đặc biệt trong hệ thống điện trung – cao thế.
Ảnh hưởng đến hiệu năng của thiết bị bảo vệ như cầu dao nhiệt và cầu chì.

Ngay cả khi cố gắng khắc phục bằng cách tăng tiết diện dây dẫn, việc sử dụng đồng tái chế vẫn là một giải pháp thiếu hiệu quả so với việc sử dụng dây hợp kim nhôm nhẹ hơn và rẻ hơn nhiều.

IV. Vì sao không nên sử dụng đồng tái chế trong sản xuất dây, cáp điện?

Không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật: Đồng tái chế không thể đảm bảo tính đồng nhất về độ dẫn điện giữa các lô sản xuất do sự tồn tại của tạp chất kim loại khó kiểm soát.
Giảm tuổi thọ và hiệu suất sản phẩm: Dây dẫn từ đồng tái chế dễ bị lão hóa nhanh hơn, dẫn tới hư hỏng sớm trong môi trường vận hành thực tế.
Khó kiểm soát chất lượng sản phẩm đầu ra: Đồng tái chế thường không thể truy xuất nguồn gốc và không phù hợp với các hệ thống kiểm định nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn quốc tế.
Không tiết kiệm chi phí thực sự: Để đạt chất lượng tương đương, đồng tái chế cũng cần qua các công đoạn xử lý tốn kém. Khi cộng thêm chi phí cho việc tăng tiết diện dây hoặc kiểm soát chất lượng, sản phẩm cuối cùng không rẻ hơn là bao so với dây dùng đồng nguyên chất.

V. Cách phát hiện dây dẫn sử dụng đồng tái chế

Việc phát hiện dây dẫn sử dụng đồng tái chế không khó, chỉ cần đo điện trở đoạn dây nhất định và quy đổi về giá trị tiêu chuẩn theo mét hoặc km. Sau đó đối chiếu với các tiêu chuẩn như TCVN 6748-1:2009 hoặc GOST 22483-2021. Nếu vượt ngưỡng điện trở cho phép, khả năng rất cao là dây đã sử dụng đồng tái chế hoặc dây có tiết diện nhỏ hơn thực tế công bố.

VI. Giải pháp và định hướng phát triển bền vững

Trong tương lai, nếu xuất hiện công nghệ tái chế tiên tiến có thể tinh luyện đồng tái chế đến độ tinh khiết >99,95% với chi phí thấp hơn điện phân, thì đồng phế liệu có thể trở thành nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành dây và cáp điện. Nhưng hiện tại, việc sử dụng đồng tái chế chưa thể thay thế đồng nguyên chất trong các ứng dụng kỹ thuật điện đòi hỏi độ chính xác và an toàn cao.

VII. Thông điệp từ Công ty CP Dây và Cáp điện Hanwon

Là doanh nghiệp hoạt động lâu năm trong ngành sản xuất dây và cáp điện, Công ty Cổ phần Dây và Cáp điện Hanwon cam kết:

Chỉ sử dụng đồng nguyên chất loại M1 trở lên, đạt tiêu chuẩn quốc tế về độ dẫn điện và độ bền cơ học.
Tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN), tiêu chuẩn quốc tế (IEC, GOST).
Đầu tư liên tục vào hệ thống kiểm tra chất lượng, đảm bảo mỗi sản phẩm đến tay khách hàng là sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao nhất về an toàn điện.

📍 Địa chỉ công ty: Khu công nghiệp Song Khê – Nội Hoàng, tỉnh Bắc Giang, Việt Nam.

Kết luận

Đồng tái chế có giá trị trong nhiều ngành công nghiệp, nhưng không phải là giải pháp phù hợp cho sản xuất dây và cáp điện hiện nay. Việc sử dụng vật liệu không đạt chuẩn không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm mà còn gây nguy hiểm cho người dùng và hệ thống điện. Đầu tư vào chất lượng – từ nguyên liệu đầu vào đến khâu sản xuất – là con đường duy nhất để phát triển bền vững trong ngành dây và cáp điện.